jueves, 2 de junio de 2011

Ordenamiento territorial integral

En el año 2008, la titular de la Comisión para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas en Puebla, Anahí Romero, hizo saber que llevaría a cabo un ambicioso proyecto de desarrollo turístico en la parte alta de Cuetzalan. Habitantes de este municipio tuvieron acceso al proyecto y vieron con preocupación que afectaría lugares desde los cuales se abastece de agua a los pobladores. Por ello, emprendieron una serie de acciones para oponerse, entre las que destaca el establecimiento de su inconformidad ante el Ayuntamiento.

Este respaldó la oposición al proyecto y negó la autorización a la CDI para llevarlo a cabo.

Luego se sabría que la señora Romero había montado un entramado de negocios personales de este tipo en poblaciones indígenas, lo que provocó su destitución y la apertura de un proceso legal en su contra.

Pero los habitantes de Cuetzalan, agrupados y su Ayuntamiento consideraron que no era suficiente con haber logrado impedir ese atentado contra el medio ambiente, y que habría que llevar a cabo medidas para regular el uso del suelo con el propósito de evitar intentonas semejantes en el futuro. Pensaron en la necesidad de hacer un ordenamiento territorial y para ello acudieron a la Benemérita Universidad Autónoma de Puebla representada por el Cupreder.

Entonces, Ayuntamiento, ciudadanía y Universidad convinieron en llevar a cabo un Ordenamiento Territorial Integral, que abarcara los aspectos indispensables para aprovechar mejor los recursos sin afectarlos: mendio am-biente, urbano y por riesgo a desastres.

Así, hoy febrero de 2011 podemos decir orgullosamente que contamos con el que es en el estado y probablemente en el país, el primer Ordenamiento Territorial Integral aprobado por las instancias correspondientes, publicado en el Periódico Oficial del Estado e inscrito en el Registro Público de la Propiedad. Pero lo más importante, es que es un Ordenamiento construido, avalado y defendido por la ciudadanía cuetzalteca, representada ampliamente en su Comité de Ordenamiento Territorial.

Este instrumento permitirá, y de hecho ya lo permite, regular el uso del suelo para defender a la naturaleza, a la cultura ancestral y a los intereses económicos de los habitantes del municipio. Fue construido cuidadosamente a través de talleres de participación comunitaria, (8) en total, en reuniones con los sectores sociales y productivos, con organizaciones sociales, con especialistas y funcionarios gubernamentales. Y después, con el mismo procedimiento el Modelo ofrecido por Cupreder/BUAP fue corregido, enriquecido y aprobado con los mismos actores que lo construyeron.

Se trató de un verdadero Encuentro de Saberes, el de la ciencia y la tecnología con el conocimiento popular. La Universidad estudió con la metodología científica y el conocimiento de la técnica todos los aspectos del territorio, y la gente aportó la información y las soluciones que únicamente quien vive en la casa sabe. Así, el producto que hoy se aplica en Cuetzalan es de una altísima calidad, pero al mismo tiempo está abierto para ser mejorado, para superarse, siempre con el concurso de las personas interesadas, en particular los masehualmej, que re-presentan más de 70 por ciento del municipio.

Keniuj okachi uel moyektalis in altepet

Itech in xiuit 2008 in siuat Anahi Romero tein taixekanaya itech uei altepenechikol tein kitemoua maj tiyekyetokan in timaseualmej (CDI), kichiuak tanauatil ika in kampa tejuan tinemij mochiuaskia se uei chiualis tein kitemouaya maj ompa ajsika in tokniuan tein nikajkuij mopaxaloltikij. In talnamikilis xiixtalijkaj maj mochiua kampa ika in tokniuan tein nemij nikan Cuetzalan, kitilanaj at. In talnamikilis ajsik inimao seki tokniuan tein peua kiixejekouaj ika in uei chiualis tein kinemiliayaj in tokniuan amo semi kuali yetoya uan kinxokoliskia okseki tokniuan tein no ompakakuin kitilantokej in at. In tokniuan tein peua kiita ton tanemilil kualkiaj in tokniuan tein kiniixekanaya in siuat Anahi Romero, peua mooliniaj uan peua kitsintokaj akoni kininkauak maj ijkon mouika in chiualis, no ijkon ajsikej in altepekaltanauatiloyan uan moteiluilitoj iuan in taixekankej.

In tekiuaj kiixejekoj ika amo kuali yetoya yon talnamikilis uan amo kitekauilij maj in (CDI) kisentoka yon chiualis. Satepan momatik ika in siuat Anahi Romero ipa ijkon momatia kipeualtiaya tataman chiualismej itech maseualxolalmej kampa yej imako ajsia taxtauil, ijkon peuak kitamatsintokiliaj uan ika tamik kikixtijkej in kampa kipiaya ichiualis.

In tokniuan tein achi kitsintokatoyaj keniuj mouikatoya in chiualis moluijkej majya monekia mochikauas se talnamikilis tein tapeleuis maj amo oksepa aksa uei tekiuaj o aksa tokniu tein kipias miak tomin kinemilis tauejuelokiuj in kampa tejuan tinemij, ijkon monemilis maj mochijchiua se talnamikilis tein uel techpaleuis keniuj okachi kuali moyektalis in toaltepeu, ijkon ika inepaleuil in taixekankej ika chikaulis de in altepekaltanauatiloyan motemoj maj in ueikalnematiloyan BUAP peua tapaleui ika in chiualis. In Kalnemactiloyan xiixtalij in nechikol CUPREDER tein ipa kichiuani miak taman chiualismej tein kitemoua keniuj se kinejmachpias totaltikpaknantsin.

Ijkon peuak in chiualis iuan tekiuanij, in kalnemachtiloyan uan tokniuan nochi in chiualis kitojtoka keniuj okachi uel moyektalis in toaltepeu Cuetzalan, keniuj uel tiktatekiutiskej in tein techkauilijtokej uan tein ika timotekipanojtiuitsej uan no keniuj uel tikinkauilijteuaskej topipiluan. No ijkon moixtalij maj nochi in ciualis tein mouikas maj techuika maj neli tiknejmachpiakan totaltikpaknantsin uan maj ijkon uel tikmajpeuaskej tataman tetsauit.

Axkan itech in metsti febrero ipan in xiuit 2011 tikijtouaj ika in chiualis yetoka, moteixmatiltijya iuan in ueialtekaltanauatiloyan uan moixmati ika se tanauatil tein poui. In talnamikilis kitejmoua maj moyektali toaltepeu amo seyoj in kampa kojkouta ta no kampa in okachi motaxolaltijtoka yej ika moneki maj semi tipakikan acha amo tei okse talnamikilis tein ijkon mochiutiuits itech nochi in toueialtepeu México. No semi motelneki maj tikmatikan ika in amo se tanauatil tein ualaj ajkuakopa, in tenemilil peua mochikautiuits ika nochi in tokniuan tein kiixtalijkej in talnamikilis itech in xolalmej tein nikajkuin tipouij. Yej ika moneki maj amo tiksenkauakaj maj tejuan okachi tikchikauakan.

In talnamikilis kiixtalia keniuj uel mokuis in taltikpaktsin kampa tejuan timotekipanouaj uan amo kitemoua okse taman tein uel techxokolis ta kitemoua maj tejuan tiknejmachpiakan totaltikpaknantsin uan ijkon tikajsiskej se yekyetolis. Itech in talnamikilis nomotemoua maj tomaseualyot mochikaua maj amo tikpolokan nochi tein techkauilijteukej touejkaukatatajuan.

In talnamikilis mochijchiujtiualaj ipan nechikolmej tein mochiuak itech in chikueyi xolalmej tein pouij itech in toaltepeu. Itech in chiualis tataman tokniuan kitalijkej intalnamikilis uan intamachilis kemej momachtianij, tamachtianij, tekiuanij, nechikolmej, touanpoyikniuan uan ijkon moyekchikautiualaj in talnamikilis. No ijkon in nechikol (CUPREDER) motemakak maj moyetali intaixejekolis keman moitaya majya amo ompaka yaya, ijkon uel tikijtoua ika in chiualis tiksepan chijchiujkej.

Itech in chiualis momaneloj miak taman tamachilis, tein kijtoua in amatajkuilmej tein kimatij okseki tokniuan, tein techkauilijteukej touejkaukatajtauan uan nochipa ika inepaleuil in kalnemachtiloyan BUAP. Ika nochi in tekit uel tikijtoua axkan ika in talnamikilis semi kuali kisak, acha ayamo nochi yetok, acha teisa poliuiok uan yejua yon motojtokatani moneki maj tiktemokan maj okachi moyekchijchiua. Tomako yetok maj ijkon mochiua uan acha okachi in tein timaseualmej ta telmiakej timaseualmej tinemij itech in toaltepeu Cuetzalan.

martes, 31 de mayo de 2011

El COTIC: qué es

Este es el blog del Comité del Ordenamiento Territorial Integral del municipio de Cuetzalan del Progreso, Puebla. El COTIC.

El  COTIC agrupa a 86 representantes de la sociedad civil cuetzalteca, autoridades locales, comités diversos, organizaciones sectoriales, productivas y de defensa de derechos, ciudadanos independientes, representantes estatales y federales y autoridades municipales.